Wat verbindt het werk van een professional uit de jeugdzorg in de grote stad met het werk van een opbouwwerker in een dorp in de provincie? Of het werk van een ziekenhuismaatschappelijk werker, een reclasseringsmedewerker, straathoekwerker en professional van een sociaal wijkteam?

'Als IAG-gezinsbehandelaar werk ik, op basis van vrijwilligheid, in een gezin dat bestaat uit moeder, stiefvader en een veertienjarige zoon. Vader heeft zijn eigen gezin en met zijn nieuwe partner heeft hij meerdere kinderen. Het contact tussen zoon en vader is recent opgestart. Na jaren van afwezigheid van vader zijn er op initiatief van beide ouders weer omgangsafspraken gemaakt. Vader heeft geen gezag, dit heeft de rechtbank hem een aantal jaren geleden afgenomen. De reden daarvoor was, in het kort, dat vader heel wisselende betrokkenheid had bij zijn zoon en dit een grote weerslag op de jongen had.

Ik weet nog goed dat ik, na een zorgmelding van de politie, gedurende een aantal maanden verschillende gesprekken voerde met een echtpaar, over hun relatieproblemen en het huiselijk geweld dat tussen hen plaatsvond. Het lukte maar niet om samen grip op de situatie te krijgen. Hun verslavingsgevoelige zoon zou volgens het echtpaar de oorzaak zijn van de vele ruzies. Dit was dan ook steeds het onderwerp van gesprek. Totdat ik een keer onverwacht op huisbezoek ging.

Het sociaal werk kent allerlei beroepsvarianten. Maar wat kenmerkt de sociaal werker eigenlijk? In het beroepsprofiel van de sociaal werker is dat nu beschreven. Dat schept duidelijkheid én kansen. 'Het maakt de beroepsgroep minder gevoelig voor welke beleidswind er waait.'

Professionele autonomie is nadrukkelijk niet hetzelfde als eigenzinnig, zonder de inmenging van anderen, je koers bepalen. Wat is het wél en hoe kunnen sociaal werkers, individueel en als collectief, hun autonomie versterken?

Empowerment stond ooit voor politiek verzet en strijd tegen machtsongelijkheid, maar werd gekaapt door het neoliberale discours en ingezet bij de vorming van individuen, die 'eigen kracht' en 'zelfvertrouwen' zouden moeten ontwikkelen. Critici wijzen op de invloed van maatschappelijke machtsverhoudingen, maar houden tegelijkertijd vast aan een positieve basishouding. Richard de Brabander is dáárover weer kritisch. 'Het tot norm verheffen van het positieve volgt een wrede logica.'

Ter gelegenheid van het 75-jarige bestaan van de BPSW bracht de beroepsvereniging een boekje uit over de eigen geschiedenis. Die laat zien hoeveel invloed het sociaal werk heeft gehad op de maatschappij, vinden samenstellers Jos van der Lans en BPSW-directeur Jan Willem Bruins. 'Het professionele sociaal werk heeft een geschiedenis van meer dan een eeuw. Het aantal mensen dat door de jaren heen geholpen is, is ongekend.'

Het 75-jarig bestaan van de BPSW wordt onder meer gevierd met de publicatie van het achtste deel uit de CANON Sociaal Werk. Aansluitend bij het jubileum brengt dat de geschiedenis van beroepsverenigingen voor sociaal werkers in kaart. Hieronder alvast een venster daaruit. Dat gaat over de start van beroepsverenigingen voor sociaal werkers.

Zowel burgers als collega-professionals ervaren sociaal werkers nog altijd als betrouwbaar en helpend, zo wijst een onderzoek van de Tintengroep uit. Die uitkomst is verrassend in een tijd waarin wantrouwen in de overheid eerder regel dan uitzondering is.

Dit helder geschreven en goed gestructureerde boek is primair bedoeld voor het zorg- en veiligheidsdomein, maar is een aanrader voor iedereen die meer wil weten over of te maken heeft met georganiseerd vrijwilligerswerk.

Begin 2022 verscheen bij Uitgeverij Coutinho een boek met de titel Recht doen aan sociale professionals, geschreven door Goos Cardol. VSW-redacteur Lennie Haarsma vindt dat een belangrijk boek voor sociaal werkers en zet daarom in deze aflevering van Wetten & Regels uiteen waarover het gaat.

Sociaal werkers hebben een politieke opdracht. In internationale definities vinden we terug dat het sociaal werk veranderingen realiseert ingebed in een streven naar sociale rechtvaardigheid, gelijkheid, solidariteit en mensenrechten. Politiserend werken is één van de manieren waarop sociaal werkers kunnen vorm geven aan die veranderingen. Vlaamse praktijkwerkers, academici en praktijklectoren ontwikkelden een handelingskader om sociaal werkers te ondersteunen in die politiserende processen.

In het vorige nummer van dit vakblad schreef Marc Hoijtink over de (dreigende) uitstroom van sociaal werkers. Jan Laurier, vertrekkend voorzitter van de BPSW, en zijn zoon Toine, die net is afgestudeerd als sociaal werker, plaatsen kanttekeningen bij dit ‘doembetoog’.