Vakblad Sociaal Werk nr. 6, 2022

    Themanummer Mantelzorg| De rol van sociaal werkers| Omgaan met diversiteit| Ervaringsdeskundigheid| Mantelzorg in onderwijs| Ondersteuning mantelzorgers

    Zonder mantelzorgers draait Nederland in de soep

    Mantelzorg: veel sociaal werkers krijgen beroepshalve met het onderwerp te maken. Zo ook sociaal werker Ria Mol uit de documentaire Kanaal Sociaal,onlangs uitgezonden op NPO 2. De makers ervan volgen in Deventer zes levens waarin de mantelzorger onmisbaar is.

    VARIA

    Mantelzorg in Nederland: Feiten & Cijfers

    Fundament van het zorgaanbod. Over mantelzorg en de rol van sociaal werkers daarbij

    Het woord 'mantelzorg' roept bij veel mensen verwarring op en een groot deel van de Nederlanders voelt zich er, zo lijkt het, niet door aangesproken. Toch vormt de mantelzorg, samen met andere vormen van informele hulpverlening, het fundament van het totale zorgaanbod in Nederland, zegt Rick Kwekkeboom. Zoals elk fundament heeft ook mantelzorg onderhoud en aandacht nodig. Hierin spelen professionele hulpverleners een belangrijke rol.

    Verborgen voor de buitenwereld

    Of er een woord bestond voor wat ze deed, wist ze toen niet en daar dacht ze ook niet over na. Eigenlijk leek niemand na te denken over dat wat zij uit pure noodzaak deed. Ook met wat voor haarzélf, als toen twaalfjarig kind, belangrijk was - je ontwikkelen, je plek vinden tussen leeftijdsgenoten - hield ze zich niet bezig, net zo min als de volwassenen om haar en het gezin waar ze uit kwam heen dat deden.

    ‘Hij verviel meteen weer in zijn oude gedrag’. Mismatch mantelzorgers en wijkteam

    'Ik werk in de ggz en heb twee kinderen uit een eerdere relatie, mijn partner heeft één zoon, Abel. In de loop van zijn puberteit werd duidelijk dat hij ADD heeft, dyspraxie en vermoedelijk een vorm van autisme. Van een diagnose op dat gebied is het nooit gekomen, omdat Abel het op een bepaald moment beu was etiketten te krijgen opgeplakt. Maar het was voor ons zonneklaar dat hij extra ondersteuning nodig had om tot een volwassen en autonoom mens uit te groeien'.

    ‘De wereld verwachtte ná Jaspers geboorte net zoveel van mij als ervoor’

    Van 2016 tot 2020 reisde ik door het land met de theatervoorstelling Ode aan Jasper. Jasper is mijn meervoudig gehandicapte zoon. In de voorstelling probeerde ik over te brengen hoe de verbinding die er was tussen Jasper en mij, me leerde klaar te zijn voor dit bijzondere vaderschap.

    Ruimte voor diversiteit. Samenwerking mantelzorgers en professionals

    Om met hen tot goede samenwerking te komen, is het belangrijk dat beroepskrachten oog hebben voor de diversiteit onder mensen die mantelzorg verlenen. Kijken vanuit een intersectioneel perspectief biedt daarvoor een handvat.

    ‘Ik weet niet beter dan dat ik zorg voor mijn naasten’

    'Ik ben in 2019 afgestudeerd als maatschappelijk werker (MWD) aan de Hogeschool Utrecht. Vanaf toen was ik officieel een professional, maar dankzij mijn ervaringsdeskundigheid als jonge mantelzorger thuis, was ik al jaren als vrijwillig professional verbonden aan het sociaal werk'.

    Anderen helpen met je verhaal. Mantelzorg en ervaringsdeskundigheid

    MantelzorgNL behartigt de belangen van mantelzorgers en maakt daarbij veelvuldig gebruik van ervaringsdeskundigen. Die vervullen de rol van ondersteuner, beleidsbeïnvloeder, initiator van vernieuwing of deskundigheidsbevorderaar. 'Op een persoonlijk verhaal is niks af te dingen. Dat is van onschatbare waarde.'

    Samenwerken met naasten. Inbedding in zorg- en welzijnsopleidingen

    Naasten en beroepskrachten zijn samen verantwoordelijk voor de ondersteuning van hulpvragers. De samenwerking die dat vergt, komt op de meeste hogescholen echter nauwelijks aan de orde. Dat moet anders, betogen Yvette Wittenberg en collega's.

    ‘Mantelzorger worden overkomt je’

    Dian Mekkes is sociaal werker en werkt als mantelzorgconsulent bij het Buurtteam Amsterdam Centrum. Een interview over haar ervaringen met en visie op mantelzorgondersteuning. Wat zijn tips die zij sociaal werkers wil meegeven die in contact komen met een mantelzorger? 'Sta stil bij de impact die het op mensen heeft om lange tijd voor iemand anders te moeten zorgen.'

    ‘De erkenning van mantelzorgers begint al op de werkvloer’

    'Vanaf het moment dat mijn ouders zorg nodig hadden, merkte ik hoe precair en subtiel zorgrelaties zijn, ook die tussen formele zorgverlener en zorgontvangers. Mijn vader ging fysiek en mentaal achteruit en dat was een enorme belasting voor mijn moeder. Er was 24/7 zorg nodig, maar even professionele hulp invliegen is zo simpel niet'.

    Zorgtaken draaglijk houden

    Een groot deel van de Nederlandse bevolking verleent mantelzorg aan familie, vrienden of buren. Waar zowel zorgverlener als -ontvanger deze manier van zorgverlening vaak positief beoordelen, heeft de steeds groter wordende druk die op mantelzorgers gelegd wordt ook keerzijden. Judith Bom deed onderzoek naar de mogelijk negatieve gevolgen van mantelzorg verlenen en bespreekt oplossingsrichtingen om de zorgtaken bij mantelzorg draaglijk te houden.

    BOEKEN

    Hartenkreten van mantelzorgers is een vuistdik boek waarin mantelzorgers openhartig spreken over de zorg die zij hebben/hadden voor een naaste en de kwetsbaarheid waarin zij zich bevinden. Zij nemen je mee in hun uiteenlopende ervaringen: hun liefde voor de betreffende persoon, hun zorg en zorgen, hun uitputting en veerkracht, hun machteloosheid en hun drijfveren. Dit boek is het resultaat van een onderzoek van vijftien jaar en dat is terug te zien aan de gedegenheid, deskundigheid en waardigheid van zowel de theoretische beschrijvingen als de indringende praktijkverhalen.

    Grensoverschrijdend gedrag

    Wat kun je als sociaal werker leren van uitspraken in het tuchtrecht? Daarover lees je in de rubriek Tuchtrecht. In deze aflevering gaat het over een zaak waarbij een jeugdprofessional, werkzaam bij een GI, een klacht krijgt (zaak 20.305 SKJ). Een van de klachtonderdelen is het verwijt dat de professional onterecht een negatiever beeld van de cliënt heeft gegeven dan deze reëel vindt en niet bereid is hierover in gesprek te gaan. De cliënt stelt dat ze niet heeft gescholden, geschreeuwd of gedreigd. Het College acht dit klachtonderdeel ongegrond, net als alle andere onderdelen van de klacht. Een belangrijke uitspraak over grensoverschrijdend gedrag ten opzichte van een jeugdprofessional.

    Ondersteunend en belemmerend. Wetgeving rond mantelzorg

    De overheid doet graag een beroep op de 'eigen kracht' van burgers en steunt dit soms met maatregelen. Maar dezelfde overheid die verwacht dat naasten zorg voor elkaar hebben, bemoeilijkt die onderlinge zorg ook nogal eens met regelgeving. Annemarie Meijers gaat na welke wetten en regels er bestaan rond mantelzorg.

    ‘Community building zorgt voor meer actie in de wijk’

    Mensen binnen een wijk – op wat voor manier dan ook – met elkaar in contact brengen en verbinden: dat is community building, ook wel bekend als het vroegere opbouwwerk. Wijkwerker Elly Hagen (61) en sociaal werker Judith de Ruyter (51) zetten zich hiervoor in.

    Wees zuinig op onze sociaal werkers!

    Nooit eerder in de geschiedenis van het toezicht op de kwaliteit van de zorg hebben de inspecties Gezondheidszorg & Jeugd en Justitie & Veiligheid op één dag twee keer de noodklok geluid: over de onhoudbare situaties in de Jeugdbescherming en de opvang van alleenstaande minderjarige vluchtelingen in Ter Apel.