01 jun 2023
Opslaan

Artikel bewaren

Je hebt een account nodig om artikelen in je profiel op te slaan

Login of Maak een account aan
Reacties0

BOEKEN

Werner van de Vrede
Sociaal Werk is een mensenrechtenberoep. Al vóórdat de rechten van de mens werden gegrondvest in internationale verdragen, stonden sociaal werkers voorop in de strijd voor politieke- en burgerrechten.

Mensenrechtenberoep

https://static-content.springer.com/image/art%3A10.1007%2Fs12459-023-1558-5/MediaObjects/12459_2023_1558_Fig1_HTML.jpg
Door Werner van de Vrede, redacteur Vakblad Sociaal Werk

Maar sociaal werker is niet het enige beroep dat verbonden is aan mensenrechten; de beroepen advocaat en rechter zijn dit ook. Sociaal werkers handelen wel vanuit een uniek perspectief. Het zijn experts van het dagelijks leven die bouwen aan mensenrechten ‘van onderaf’. Zij vertrekken vanuit de leefwereld van mensen en worden daar geconfronteerd met sociale onrechtvaardigheid en geschonden mensenrechten. In Sociaal werk als mensenrechtenberoep is ‘leefwereld gericht handelen’ een van de vijf bouwstenen van het handelingskader die worden uitgewerkt. De vier andere bouwstenen zijn: systeemwereld gericht handelen, participatief handelen, politiserend handelen en ontgrenzend handelen. Deze vijf zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden: het is niet mogelijk er een of twee gebieden uit te pikken en de andere te negeren.

De auteurs beschrijven systeemwereldgericht handelen vanuit het probleem van onderbescherming. Toegankelijkheid van sociale voorzieningen is te garanderen door middel van de 7 B’s: beschikbaarheid, bruikbaarheid, begrijpbaarheid, bereikbaarheid, betaalbaarheid, bekendheid en betrouwbaarheid. Leefwereldgericht handelen let op zowel collectieve als individuele leefwerelden, sluit divers-sensitief aan en is zich bewust van valkuilen als paternalisme en blikvernauwing. Participatief handelen waakt voor de valkuil van schijnparticipatie en verplichting en maakt zich hard voor participatie van onderaf, van de niet gehoorde stemmen en de niet-participanten. Politiserend werken is een essentiële bouwsteen om structurele verandering teweeg te brengen in situaties van onrecht en machtsongelijkheid. Ontgrenzend handelen gaat over het doorbreken van grenzen in het sociaal werk die verhinderen dat mensen tot hun recht komen.
Het boek is geschreven vanuit een Vlaams-Nederlandse samenwerking en bedoeld als leerboek voor bachelorsopleidingen Social Work. Vanwege de toegankelijkheid is besloten de nadruk te leggen op de praktijk en niet te veel in te gaan op de juridische achtergrond. Dit pakt zowel goed als minder goed uit. Het boek is prima leesbaar en regelmatig inspirerend. Aan de andere kant blijven de mensenrechten soms enkel als abstractie op de achtergrond aanwezig. Op die momenten leest het boek als één van de zoveelste methodologieboeken die het sociaal werk te bieden heeft.
Het belang van het boek is echter evident: het heeft een onderwerp dat veel meer aandacht verdient. Niet alleen studenten en docenten, maar ook werkzame professionals, teamleiders en kwaliteitsfunctionarissen zouden ermee aan de slag moeten gaan. Mensenrechten zijn geen luxe maar de basis, niet alleen van het sociaal werk, maar ook van onze vrijheid en onze democratie.
Reynaert, D., Kemmeren, C., Knevel, J., Lochtenberg, M., Plovie, E., & Tirions, M. (2023).
Sociaal werk als mensenrechtenberoep: een handelingskader voor de praktijk.
Acco Learn (216 pp., €29,50)

In verbinding met je kind

https://static-content.springer.com/image/art%3A10.1007%2Fs12459-023-1558-5/MediaObjects/12459_2023_1558_Fig2_HTML.jpg
Door Bob de Raadt, freelance contextueel maatschappelijk werker, gastdocent Erasmus MC Academie; schrijver/boekenrecensent, vader & vadercoach, blogger, pastoraal counselor

Kinderen zijn belangrijk in ons leven. Zij geven een bijzondere invulling en betekenis aan ons bestaan. Leven in verbinding met je kind(eren) is een ontwikkeling en hechting is daarbij een belangrijke factor. Wat is hechting en om welke reden is het zo belangrijk? Hoe geef je daar als ouders invulling aan? In Alles Kids reikt Joriene de Vos talrijke handvatten aan om vanaf het allereerste begin de band met je kind inhoud te geven en om het kind te (leren) begrijpen. Een kernzin in dit boek: ‘Het is de uitdaging om als ouders je kind vanuit verbinding, sensitiviteit, geduld, positiviteit, respect en creativiteit zijn grenzen te leren kennen. Dat helpt hem bij het ontwikkelen van een gezond ethisch besef, geduld en zelfbewustzijn.’

De auteur staat stil bij thema’s als ouderschap en veilige hechting, hechtingsstoornissen en pleit voor reflectie op de eigen hechtingsstijl en -geschiedenis. Verder besteedt zij aandacht aan de belangrijke preconceptionele fase. Ze gaat van kinderwens naar zwangerschap, besteedt aandacht aan de periode rondom de bevalling en gaat vervolgens diepgaand in op belangrijke aspecten in verschillende leeftijdsfasen. Ingedeeld van 0 tot 2 maanden, 2 tot 6 maanden (inclusief valkuilen en mogelijke postnatale depressieve klachten, bij beide ouders), 6 tot 24 maanden en de verdere ontwikkeling van een kind vanaf het derde jaar. Bijzondere aandacht besteedt De Vos aan specifieke condities voor een optimale ontwikkeling: geweldloze communicatie, liefdevolle begrenzing, bij stress en overlevingsmechanismen, verbindend ouderschap, gevoelens en lichaamstaal en moed houden als het tegenzit. Tot slot komen onderwerpen aan de orde als adoptie en pleegzorg, conflicten en (v)echtscheiding, (ingrijpende) ziekenhuisopnames van kind en/of ouder(s) en verlies en rouw. Het boek is overzichtelijk, handzaam en prettig geschreven in een begrijpelijke taal. Als ouders krijg je praktische en nuttige inzichten aangereikt. Dat helpt om vanaf de conceptie een persoonlijke en hechte band met je kind op te bouwen. En dat is een doorgaand proces, met valkuilen en met uitdagingen. Een leerzaam en uitnodigend boek.
Vos, J. de (2016)
Alles kids – In verbinding met je kind vanaf het allereerst begin
Uitg. Mens! (319 pp., €22,50)

Autisme en acceptatie

https://static-content.springer.com/image/art%3A10.1007%2Fs12459-023-1558-5/MediaObjects/12459_2023_1558_Fig3_HTML.jpg
Door Lennie Haarsma, redacteur Vakblad Sociaal Werk
‘Ik heb met het uitbrengen van mijn boek een steen verlegd in een rivier op aarde. Laat je nooit door andere mensen naar beneden halen en blijf altijd in jezelf geloven’. Met deze woorden in het nawoord van zijn autobiografische verhaal blikt Déwa Janssen terug op zijn jeugd. Zeer gedetailleerd en chronologisch vertelt hij over zijn bewogen leven. Hij is al snel na zijn geboorte bij zijn tante gaan wonen bij wie hij zich veiliger voelde dan bij zijn biologische ouders: ‘Ik noem Wilma mijn moeder omdat ze in mijn beleving mijn enige echte moeder is.’ Hij kwam al vroeg in het speciaal onderwijs terecht ‘omdat bleek dat ik anders was dan mijn leeftijdsgenootjes’. Toen hij zes was, werd de diagnose ppd/nos gesteld. School was vaak onveilig voor Janssen omdat hij gepest werd.

Het is bewonderenswaardig hoe de auteur reflecteert op zijn gedrag en hoe open hij is over zijn beperking. De steun van zijn (pleeg)ouders beschrijft hij mooi, evenals de vele uitstapjes die hij maakt en het contact met de kinderen van ‘moeder’ Wilma. De hoofdstukken hebben allemaal passende namen zoals ‘1999: Eerste schooldag; gelijk een blauw oog’, ‘2002: Een kleine jongen in een grote boze wereld’, ‘2006-2007 Ben ik nu echt zo dom?’, ‘2010-2011: Een nieuwe start en een nieuw begin’, ‘2015-2016: Terug naar de afgrond’ en ‘2017-2018: De opbouw van een zakelijk netwerk’.

In het hoofdstuk ‘Van je vrienden moet je het hebben’ benoemt hij een van de pijnlijkste lessen uit zijn leven, waarbij hij terugblikt op het moeizame contact met klasgenoten. ‘Op deze wereld is er nou eenmaal geen plaats voor mensen die afwijken van de norm. Jordy, Ron en de rest, mochten jullie dit ooit lezen: vanaf juli 2014 heb ik mijn hele leven eraan gewijd om jullie te bewijzen dat een jongen met een ‘beperking’ meer waard is dan een zak vol stront.’ Nadat hij zijn havodiploma gehaald heeft, kiest Janssen voor de hbo-studie accountancy. Bij het zoeken van bijbaantjes en stageplaatsen is hij eerlijk over zijn beperking. Helaas wordt hij telkens afgewezen met het argument dat men te weinig tijd heeft om hem te begeleiden. Maar hij blijft doorzetten en na een succesvolle stage bij Defensie, een internationaliseringsproject en het halen van zijn hbo-diploma in 2020 krijgt hij een jaarcontract aangeboden bij het bureau waar hij stage heeft gelopen.
Van niets naar iets maakt op een zeer persoonlijke manier duidelijk hoeveel vooroordelen er nog altijd bestaan over mensen met autisme en hoe belangrijk het is om geaccepteerd te worden.
Janssen, Déwa (2023)
Van niets naar iets
Uitgeverij BoekScout (246 pp., €22,50)